Back انتقاد الإعلان Arabic Werbekritik German Criticism of advertising English Crítica a la publicidad Spanish Kritik terhadap iklan ID Kritik av marknadsföring Swedish
Krytyczna teoria reklamy – teoria, która zakłada (w przeciwieństwie do tzw. operacyjnej teorii reklamy), że reklama jest instrumentem nacisku na odbiorcę indywidualnego ze strony rynku i systemu społeczeństwa konsumpcyjnego[1][2].
Reklama [...] sugeruje, iż młodość, zdrowie, męskość czy kobiecość zależą wyłącznie od tego co kupimy. Jest to świat uśmiechu, gdzie w pogodnych dialogach i głupawych piosenkach przemyca się skrycie podstępne sugestie [...] Reklama roznieca pragnienia, uwodzi głuptasa, w jego imieniu wynajduje potrzeby, pogrąża go w poczuciu winy [...] reklama nabiera ludzi [...] świat z utopii trwa w reklamie [...] Dążąc do sprzedania nam szczęścia, reklama fabrykuje w rezultacie rzesze frustratów [...] Reklama to uperfumowany kawał ścierwa[1].
Chytrość i przebiegłość stosowanych technik, manipulacji, zabiegów i wykrętów, [...] by uczynić z nas jeszcze większych głupców, jeszcze bardziej łatwowiernych, jeszcze bardziej niezdolnych do samodzielnego osądu, jeszcze bardziej infantylnych i zidiociałych[2].
Kontekstem krytycznej teorii reklamy jest krytyczna teoria mediów, mająca swoje praźródła w niepokojach, jakie wzbudziły nowe środki komunikacji. W książce Hidden Persuaders (1957) Vance Packard ostrzegał przed mediami, które mogą stać się potężnym narzędziem manipulacji. Podobne krytyczne podejście prezentowali przedstawicieli szkoły frankfurckiej i myśliciele bazujący na marksizmie, w tym przedstawiciele brytyjskiej szkoły kulturoznawczej, feministki, a także postmoderniści. Habermas odwołując się do analizy teoretycznej zwraca uwagę na organizacje i miejsca, w których w istnieje przestrzeń publiczna takie jak media czy przestrzeń fizyczna. Jego zdaniem właśnie tam następuje regularna degradacja połączona z rozwojem mediów masowych. Reklama stała się handlem, wkraczając w życie prywatne choć pierwotnie powinna pełnić funkcje nośnika dialogu. Zdaniem Habermasa media są już tylko narcystyczną konsumpcją i lekkomyślnością.[3]
Źródeł nowoczesnej krytycznej teorii reklamy należy doszukiwać się w pracach myślicieli kontynentalnych, takich jak Roland Barthes i Jean Baudrillard. Obecnie krytyczna teoria reklamy została zdominowana przez publikacje uczonych anglojęzycznych, w których można wyróżnić dwa zasadnicze kierunki: mikroanalityczny i makroanalityczny[4].
- ↑ a b Oliviero Toscani: Reklama Uśmiechnięte ścierwo. Warszawa: Agencja Wydawnicza Delta, 1997, s. 15-36.
- ↑ a b Jacek Dobrowolski: Filozofia głupoty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 164-165.
- ↑ Teorie przestrzeni publicznej, [w:] Eric Maigret, Socjologia komunikacji i mediów, 2008, s. 338, ISBN 978-83-7737-009-4.
- ↑ John Harms, Douglas Kellner: Toward A Critical Theory of Advertising. University of Texas at Austin. [dostęp 2009-05-02].